KOMPANZASYON NEDİR? NEDEN GEREKLİDİR?

Alternatif akım ile çalışan ve yapısı sargılardan oluşan motor, trafo vb. yükler şebekeye bağlandıklarında, gerilim ve akım arasında faz farkına neden olan mıknatıslanma akımı çeker. Bu tip yüklere “İndüktif Yük” denir. İndüktif yükler, “yararlı güç” diye adlandırdığımız “Aktif Güç” dışında enerji kaybına neden olurlar. “İndüktif Reaktif Güç” denilen bu yararsız güç ülke ekonomisine zarar vererek, enerji dağıtım hatlarının, trafolarının ve panolarının gereksiz yere yüklenmesine neden olur. Faz farkını en aza indirmek için, ters yönde faz farkı oluşturan “Kondansatör”lerin kullanılması en ekonomik yöntemdir.

Bunu sağlamak için, kurulu gücü belirli bir değerin üstünde olan işletmelerde, cosφ ölçümü yaparak, otomatik kompanzasyon sağlayan cihazlar, yani “Kompanzasyon Panoları” kullanılır. Bu faz farkı, otomatik çalışan cihazlarla, yasaların belirlediği reaktif/aktif oranlarda tutulmaya çalışılır. Bu işleme “Reaktif Güç Kompanzasyonu” veya “Güç Faktörü Düzenleme” denir. Şebekeden çekilen aktif güç, akım ve gerilim arasındaki faz farkı sonucu ortaya çıkan “Kosinüs Φ” değeri ile orantılıdır. Bu değerin 1.00'e yakın olması istenir.

Kompanzasyonun zorunlu olduğu işletmelerde, elektronik veya mekanik elektrik sayaçları vasıtasıyla; Aktif güç, İndüktif ve Kapasitif Reaktif güç harcamaları ölçülür. Yasal olarak belirlenmiş reaktif güç tarifelerine göre, reaktif ve aktif harcama oranları hesaplanır. Eğer kompanzasyon yetersiz yapılırsa indüktif reaktif bedeli, aşırı yapılırsa kapasitif reaktif bedeli adı altında, aktif harcamaya ilaveten ücret ödemesi yapmak, yani ceza bedeli ödemek gerekir. Bu nedenlerle, işletme giderlerini azaltmak, ülke ekonomisine katkıda bulunmak ve yasal zorunluluğu sağlamak için kompanzasyon yapılması gerekmektedir.